Mengda EU-terminologi som må omsetjast til norsk er stadig aukande, og det tar sin terminolog å halda styr på alt. I Utenriksdepartementet er det Siv Saure som held i dei terminologiske trådane. 

Saure har språkfagleg utdanning, med hovudvekt på engelsk, og er statsautorisert translatør. Omsetjingsverksemda blei hennar veg inn i departementet. 

– Eg jobba i mange år som omsetjar på den private marknaden. Så blei det utlyst ei prosjektstilling som omsetjar og tekstrevisor i Utenriksdepartementet, seier Saure til Termportalen aktuelt. 

Då prosjektstillinga nærma seg slutt, var den dåverande terminologen i staben i ferd med å pensjonera seg, og Saure fekk tilbod om å få terminologisk opplæring. Resten er historie: Sidan 2016 har ho arbeidd som terminolog i departementet. 

Ein stor del av dagane til Saure går til arbeidet med Utenriksdepartementet sin EU-termbase, som blir kontinuerleg utvida og vidareutvikla. Den ligg tilgjengeleg på termportalen.no. 

–  Basen består av termar frå EØS-regelverk, og dei termane er på engelsk, fransk og norsk, fortel Saure. 

Termbasen inneheld i skrivande stund nesten 44 000 termpostar. 

Seksjonen Saure er del av består av elleve interne og ti eksterne omsetjarar og ein terminolog, altså ho sjølv, og omset alt av direktiv, forordningar og avgjerder som blir vurderte som relevante for EØS-avtalen. 

–  Alle termane i vår base er brukte i det regelverket på eitt eller anna tidspunkt, seier Saure. 

– Det må vera ein viss konsekvens i termbruken ut ifrå kva som er brukt i tidlegare tekstar. Dei bygger på kvarandre, legg ho til.  

70 bruksområde

–  EØS-avtalen er vidtfemnande, så vi opererer med 70 bruksområde, og dei er definerte etter dei ulike områda EØS-avtalen dekker, legg ho til. 

Ei utfordring er sektorovergripande regelverk, som ikkje lett kan plasserast berre under eitt bruksområde. Nokre termpostar blir derfor merka med fleire slike område. 

– Vi jobbar litt annleis enn andre folk som jobbar med terminologi, rett og slett fordi basen er sett opp med bruksområde parallelt med EØS-avtalen, seier Saure. 

Den største tekstmengda finn ein på området transport, som inkluderer både luftfart, jernbane og vegtransport. Deretter kjem tekstar som har med matproduksjon og dyrehald  å gjera. Sjølv om Noreg ikkje er med i den felles landbrukspolitikken til EU, er det likevel mange tekstar frå dette området som må omsetjast til norsk. 

I tillegg kjem store tekstmengder på finansområdet, med til dømes bank- og forsikringsverksemd og verdipapirhandel. 

– Vi handterer òg terminologi på så forskjellige område som miljø, statistikk, lækjemiddel, opphavsrett og personvern, berre for å nemna nokre, seier Saure. 

Godt ekspertsamarbeid

Omsetjarane har ansvaret for å ekserpera og legga inn termkandidatar i basen. 

– Viss det er veldig tung fagterminologi, får dei termvala klarerte av faginstansane som eig teksten. Så er det min jobb å kontrollera at alt er på plass, og at alt er konsekvent med tidlegare termbruk som vi har fått godkjent, seier Saure. 

– Min jobb er å godkjenna termane når dei er heilt avklarte med fagfolka, legg ho til. 

Omgrep som ikkje er sentrale i ei rettsakt er ofte allereie definerte når Saure og omsetjarane får dei på bordet. Då må dei forhalda seg til den etablerte definisjonen. 

– Dei termane som blir brukte i fagmiljøa i Noreg stemmer ikkje alltid overeins med definisjonen. Det kan bli diskusjonar, seier Saure.  

– Vi har veldig gode og samarbeidsvillige fagmiljø som har eigarskap til tekstane, legg ho til. 

Område dominert av engelsk

UD-terminologen fortel om utfordringa med fagområde der dei engelske termane dominerer nærmast fullstendig. Ho nemner terminologien knytt til verdipapirhandel som døme. 

– Der kan det vera vanskeleg å finna fornuftige løysingar på norsk, seier Saure. 

Eit døme frå dette bruksområdet er omgrepet short selling, frå UD sin EU-termbase. Der er den engelske termen så hyppig brukt på norsk at omgrepet har fått termen shortsalg på bokmål, med ein merknad om at termar som blankosalg, mangelsalg, stuttsalg og kortsalg òg er i bruk. 

Ein annan metode, som dei òg har brukt ein del i omsetjinga av finansterminologien, er å laga ei beskrivande omsetjing av omgrepet, for så å setja den engelske termen i parentes bak. 

Fagrådsmedlem

Saure er òg medlem av Termportalen sitt fagråd. Der sit ho med representantar for mange av dei ressursane som er med i Termportalen. 

– Fagrådsarbeidet er veldig interessant, og folka er veldig entusiastiske, seier Saure. 

– Vi skal på ein måte vera eit overordna, rådgivande organ. Det går meir på strategi. Vi sit ikkje og diskuterer termar, for å seia det sånn, legg ho til.